ΕΝΑΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝ ΓΑΤΟΣ ΜΙΑ ΜΕΡΑ...

Χθες, γύρω στις δύο το πρωί, μπορεί να 'ταν και δυόμισι, έγινε σεισμός, δυνατούτσικος. Από αυτούς που σε ξυπνούν, αν σε έχει πάρει ο ύπνος. Ο γάτος είχε τη συνήθη αντίδραση που έχει σε ανάλογες περιπτώσεις. Ανέβηκε στο κρεβάτι μου, στάθηκε για λίγο ορθός περιμένοντας μήπως αντιδράσω, κι όταν είδε ότι δεν σηκώθηκα, αλλά γύρισα πλευρό και ξανακοιμήθηκα, ήσυχος ότι η έχουσα την ευθύνη των θεμάτων δεν ζορίζεται, πήγε και στρογγυλοκάθισε στην πολυθρόνα του και συνέχισε τις βραδινές του πνευματικές αναζητήσεις...

Σκέφτομαι ότι κάπως έτσι ζούσαμε μέχρι τώρα, μπορεί και έτσι να ζούμε ακόμα. Επιλέγουμε να ψηφίσουμε εκείνους που θα μας κυβερνήσουν, με ομιχλώδη έως τελείως ασυνάρτητα κριτήρια, μόνο και μόνο για να έχει κάποιος την ευθύνη -ακόμη κι αν δεν το πιστεύουμε, λες και πρέπει να διώξουμε την ευθύνη από πάνω μας πάση θυσία- και, ακόμα κι όταν καταλαβαίνουμε ότι γίνεται δυνατός σεισμός, εξακολουθούμε να στρογγυλοκαθόμαστε σε γατική νιρβάνα, με την παροιμιώδη λογική «αφού δεν ταράσσεται ο ‘υπεύθυνος’, θα ταραχτούμε εμείς»; Έχουμε, κατ’ αντιστοιχία λίγο έως πολύ, τη λογική ενός τετράποδου, χωρίς απαραίτητα να διαθέτουμε και τα αντανακλαστικά των τετραπόδων προς αποτροπή ή προφύλαξη από τον επικείμενο κίνδυνο.

Και δε λέω, ωραίος ο γάτος και καλά κάνει και μπράβο του, καλά περνάει εν τέλει, δεν έχει και πολλές ανάγκες και όσες έχει του τις καλύπτουν άλλοι. Ο συγκεκριμένος δε, έχει ξεπεράσει κατά πολύ το προσδόκιμο ζωής, άρα, υιοθετών ένα στυλ "ζω από τα κερδισμένα", έχει κατακτήσει επάξια τη νιρβάνα του και την απολαμβάνει και όσο κρατήσει…

Μπερδεύομαι, όμως, προσπαθώντας να αποσαφηνίσω τις δικές μας συμπεριφορές, των νοημόνων διπόδων. Ή, εν τέλει, τις ανάγκες μας. Κατά το μάλλον ή ήττον τους τελευταίους μήνες, παρά και το μούδιασμα ή την αμηχανία, τον προβληματισμό και τα μεγάλα και άμεσα προβλήματα, κινούμαστε με τους ίδιους ρυθμούς σχεδόν. Μόνο η θεματολογία στα καφενεία άλλαξε. Ή μήπως άλλαξαν κι άλλα; Ή μήπως αλλάζουν όλα και αρνούμαστε προς το παρόν να το δούμε και να το αντιμετωπίσουμε; Ή ήρθε το καλοκαίρι και …βλέπουμε τι θα γίνει από Σεπτέμβρη; Ή η χώρα αυτή κατεβάζει ρολά μαζί με τα σχολεία τον Ιούνιο για να απολαύσει τον ήλιο και τη θάλασσα και το Σεπτέμβρη ξεκινάει αγώνα δρόμου φτου κι απ’ την αρχή, για να προλάβει για τη «χαμένη ύλη»…; Ή μήπως κινδυνεύουμε σοβαρότατα να κατεβάσουμε ρολά γενικώς και να μας μείνει αμανάτι μόνο ο θυμός και η αγανάκτηση, σαν αποσκευές τις οποίες δεν μπορούμε να ξεφορτωθούμε και δεν ξέρουμε και τι να τις κάνουμε, μαζί με τη φτώχεια, την ανεργία, την ανασφάλεια και τα όσα κακά γεννούν όλα τούτα;

Θα ήθελα να μπορούσα να πιστέψω στη συμμετοχική δημοκρατία, στις συμμετοχικές κοινωνίες. Μιλώντας με φίλους, με πολλούς φίλους και γνωστούς για τα όσα συμβαίνουν, αντιλαμβάνομαι ότι σε μεγάλο βαθμό ακόμα αντιμετωπίζουμε τους εαυτούς μας ως άβουλα όντα κι έρμαια των κάθε μορφής κρατούντων. Ότι, κυρίως, ΔΕΝ αντιμετωπίζουμε τους εαυτούς μας ως πολίτες, με δικαιώματα και υποχρεώσεις. Ότι οι αντιδράσεις μας εξαντλούνται σε σπασμωδικές και αποσπασματικές κινήσεις, γεμάτες συναισθηματισμό και εντυπωσιακά ξεσπάσματα, αυτοαναιρούμενες τελικά. Κι από ουσία μηδέν.

Το κυριότερο μέλημα πολλών, ακόμα και σήμερα, είναι που θίγονται τα κεκτημένα. Όχι τα κεκτημένα δικαιώματα, και εδώ χωράει πολλή συζήτηση ως προς το τι σημαίνει ακριβώς ατομικό και κοινωνικό δικαίωμα και έχουν γραφτεί άπειρα και σοβαρά πονήματα σχετικά με το ποιό δικαίωμα δύναται να καμφθεί έναντι ποίου,  πότε και για ποιους λόγους. Αυτό που μας «καίει», ως άτομα, ως παρέες και ως λαό, σε ένα μεγάλο κομμάτι, είναι μη χαθεί η «βολή» μας, μη χαθεί πρωτίστως η «ύλη» η οποία τόσο κοπιαστικά αποκτήθηκε, αφού τόσο κοπιαστικά πάσχισαν κάποιοι να μας πείσουν-και το πέτυχαν- ότι την έχουμε απόλυτη ανάγκη. Και σίγουρα η ύλη είναι μέσο. Μέσο για επίτευξη σκοπών. Σε καμία περίπτωση δεν είναι ο σκοπός ο ίδιος. Ο σκοπός είναι αλλού. Και ο μόνος τρόπος να επιτευχθεί κάθε σκοπός που συγγενεύει με ατομική και κοινωνική ευημερία και ευτυχία είναι η συνειδητοποίηση από τον καθένα μας του ποιοί είμαστε και τι ευθύνες έχουμε για όλα όσα συμβαίνουν ή για όσα πρόκειται να συμβούν. Για να βγούμε επιτέλους κι από το φαύλο κύκλο του να θεωρούμε εαυτούς  θύματα των καταστάσεων, θύματα που, όλως παραδόξως, επιλέγουν μόνα τους το θύτη και κατ’ επέκταση τον τρόπο δράσης αυτού, αλλά κλαίνε και οδύρονται ούτως ή άλλως.

Ασφαλώς και όλοι έχουν ευθύνες και εδώ και έξω και κυρίως σε όλα τα κλιμάκια της εξουσίας αυτής της τάλαινας χώρας με το δαιδαλώδες και σχεδόν αδύνατο να καταγραφεί ή να συμμαζευτεί σύστημα διοίκησης. Αλλά δεν μπορούμε κι εσαεί να ενοχοποιούμε τους «άλλους» και τα «συστήματα» για όσα δεινά μας συμβαίνουν και να βγάζουμε την ουρά μας, απ’έξω, σαν γνήσιοι γάτοι και να νιαουρίζουμε μόνιμα… Ούτε να δαιμονοποιούμε, εν είδει αφορισμού, όταν ο κόμπος φτάνει στο χτένι, την «ελληνική νοοτροπία» συλλήβδην, ή την «ελληνική οικογένεια» για τα όσα τραβάμε, γιατί έτσι πάλι φταίει κάποιος άλλος ή κάτι άλλο και όχι εμείς, πάλι αποποιούμαστε την ατομική και την κοινωνική μας ευθύνη. Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν και εξαιρετικά θετικές εκφάνσεις της ελληνικής νοοτροπίας ή πτυχές της λειτουργίας της ελληνικής οικογένειας που είναι σημαντικές, χρήσιμες, ιδιαίτερες και θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν κάλλιστα στην ανάπτυξη του ατόμου, στη συνεργασία και στη λειτουργία της κοινωνίας. Εξαρτάται πως έχει μάθει να το αντιλαμβάνεται κανείς.

Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως μονάδες και ως μέλη του κοινωνικού συνόλου είναι το άπαν. Γιατί μόνο ένας πολίτης που παίρνει τον εαυτό του, τη δουλειά του, τη λειτουργία της κοινωνίας και τη χώρα του στα σοβαρά μπορεί να είναι ένας ουσιαστικά ενεργός πολίτης, μόνο ένας τέτοιος πολίτης θα μπορούσε να εξαναγκάσει λόγω και έργω την πολιτεία να σοβαρευτεί ή ο ίδιος να επιλέγει τους πραγματικά κατάλληλους ανθρώπους για τη διοίκηση του τόπου του.

Μονάχα ένας ενεργός πολίτης μπορεί να μάθει στα δικά του παιδιά και στα παιδιά των διπλανών ότι, παραδείγματος χάριν, ο νεποτισμός, η οικογενειοκρατία, η αναξιοκρατία, το ρουσφέτι, το μέσο, το βόλεμα, η λούφα, το να ζεις μόνο με δανεικά και να ανέχεσαι να βλέπεις γύρω σου να κατασπαταλιούνται  πόροι, γιατί θεωρείς ότι ακόμα δεν σε αγγίζει το ζήτημα, δεν είναι τρόπος λειτουργίας μιας κοινωνίας. Ότι όλα αυτά γεννούν δεινά, πολλά δεινά, τα οποία ως μοιραία κατάληξη, αργά ή γρήγορα, θα έχουν τη δυσλειτουργία, τους κλυδωνισμούς και το γκρέμισμα ακόμη και σοβαρών και λειτουργούντων θεσμών. Ότι, αντίθετα, η ανάληψη των ευθυνών μας ως ατόμων και ως πολιτών είναι «εκ των ων ουκ άνευ» για να δομηθεί και να λειτουργήσει υγιώς ένα κοινωνικό σύνολο. Και αυτό να αποτελέσει από τα θεμέλια στοιχεία της παιδείας που εξασφαλίζουμε στα παιδιά, το οποίο θα καθορίσει τη σκέψη τους ή τη δυνατότητα να αντιδράσουν όταν χρειάζεται. Γιατί, η αλήθεια είναι πως τα παιδιά πρέπει να το μάθουν, καθώς η παιδεία των νεοελλήνων πάσχει σοβαρά στη βάση της και κατ’ επέκταση στους στόχους της. Και ίσως να χρειαστεί να το μάθουμε και οι μεγαλύτεροι. Στους γάτους, μάλλον δεν θα φανεί χρήσιμη αυτή η γνώση…

26-5-2011

Ραλλού Κυριακοπούλου